Omurilikten çıkan sinirler vücudumuzdaki kasların çalışması için uyarılar gönderir. Brakial pleksus omurilikten çıkan bir sinir ağıdır; omuz, kol ve elin kaslarının hareketlerinin gerçekleşmesi için buradaki kasları uyarır. Brakial pleksus’a ait çeşitli kökler vardır (C4, C5, C6, C7, T1) ve bu farklı köklerin zedelenmesinde farklı semptomlar ortaya çıkmaktadır. Brakial pleksus yaralanmaları (kol siniri felci) genelde tek tarafta görülür. Brakial pleksus yaralanmaları; obstetrik (doğumsal) olabileceği gibi sonradan gelişen travma sonucu, irradiyasyon, torasik outlet sendromu, tümöral nedenlerden kaynaklı, brakial nöritis sonucu veya basıya neden olan anevrizma gibi vasküler sorunlara bağlı olarak da olabilir. Travma sonucu olan en ağır brakial pleksus yaralanması daha çok trafik kazalarından kaynaklanmaktadır. Obstetrik brakial pleksus yaralanmaları ülkemizde 100 canlı doğumda 0,4-4 oranında görülmektedir. 4 kg üstü doğan bebekler (yüksek doğum tartısı) ve buna bağlı gerçekleşen zor doğum öyküleri obstetrik brakial pleksusun en önemli risk faktörlerindendir. Obstetrik brakial pleksusun diğer olası risk faktörleri:
- Omuz distosileri: Normal doğumda bebeğin başı çıktıktan sonra omuzunun gelmesi için ek manevralara ihtiyaç duyulması sonucunda oluşur.
- Daha önce olmayan, gebelikte ortaya çıkan diyabet
- Annenin pelvis tipi, doğumda alınan kilonun 15 kg üstü olması, kısa boylu olması ve daha önceki doğumda distosi öyküsü varlığı
- Bebeğin omuz bölgesinin konjenital tümörleri, uterus kitleleri, gebelikte viral enfeksiyon öyküsü
C5, C6, C7, C8, T1 sinir kökleri brachial pleksusu oluşturur. Lezyona yol açan etiyolojik faktörler kapalı, açık yaralanmalar ve radyasyondur.
Üst pleksus dediğimiz C5, C6 kök lezyonlar zor doğuma bağlı olarak genellikle yeni doğanda görülür ve en yaygın görülen tiptir. Başparmak, işaret parmağı, ön kol radiali ve deltoid üzerinde duyu kayıpları vardır. Kol abdüksiyon, omuz internal rotasyon, ön kol pronasyon, bilek fleksiyon ve parmaklar ekstansiyon pozisyonu görülür.
Orta pleksus lezyonları C5, C6, C7 sinir kökleri kaynaklı olup duyu kaybı ön kol dorsali, el ve radial parmaklardadır. Triceps refleksi, aktif bilek, dirsek ve parmak ekstansiyonu kaybolmuştur.
Alt pleksus lezyonları C8, T1 sinir kökleri kaynaklı olup küçük parmak, yüzük parmağı ve ön kol medialinde duyu kayıplarına neden olur. Kavrama kuvvetinde azalma ana bulgusudur. Aktif parmak fleksiyon ve ekstansiyonu ve elin intrinsik fonksiyonları kayıptır
C5-8 ve T1 sinir kökleri kaynaklı total pleksus lezyonlarda ise kol tümüyle flasktır ve el pençe pozisyonundadır.
Fizyoterapi ve rehabilitasyonunda etkilenen kolun aktif kullanımını sağlayarak eklem hareket açıklığını korumak ve gelişebilecek deformiteleri önlemek, yaşa uygun hareket ve becerileri kazandırmak amaçlanır. Bu doğrultuda pozisyonlama ve eklem hareket açıklığı egzersizleri uygulanır, amaçlı aktiviteler ve oyunlarla günlük yaşama adaptasyonu artırmayı hedefleyen becerilere yönelik çalışmalar yapılır ve uygun cihazlar kullanılır.
Kaynakça
– Algun C.Z. (2013). Fizyoterapi ve Rehabilitasyon. İstanbul (Nobel Tıp Kitabevleri)
– ifizyo.com/brakial-pleksus
