Alışveriş yapmak ya da alışveriş merkezine gitmek tüm aile bireylerinin birlikte yaptığı ortak zaman etkinliğidir. Çoğu zaman çocuk ile alışverişe çıkmak, aileler için kabusa dönüşmektedir. Çocuklar özellikle ilgisini çekmeyen yerlerde çok çabuk sıkılırlar ve huzursuzluk çıkarırlar.Ya da tam tersi alışveriş merkezlerinde veya oyuncakçılarda istediklerini aldırmak için tuttururlar, ağlayıp kendilerini yerlere atarlar. Çocuklarla alışverişe çıkmak aileler için oldukça zordur. Alışveriş yerlerindeki uyaran fazlalığı da çocukların davranışlarını tetikleyebilir.
Çocukla alışverişin kabusa dönüşmemesi için ailelerin önceden bilmeleri gereken püf noktaları ile krizler sona erecektir.
Alışverişe çıkmadan önce yapılması gerekenler
• Çocuk ile alışverişe çıkmadan önce mutlaka konuşulmalı. Çocuğa nereye, ne amaçla gidileceği, orada nasıl davranması gerektiği mutlaka anlatılmalı. Aileler çocuğun alışveriş merkezinde istediği her şeyi alamayacağını, bunun için yanlarında fazla paralarının olmadığını, sadece çocuğun seçeceği bir şeyi alabileceklerini belirtmelidirler.
• Çocuğun uyması gereken kurallar yaşına göre anlatılmalı. Alışveriş yaparken yanınızdan uzaklaşmaması, etrafta koşturmaması gerektiği, her istediğinin alınamayacağı, eğer koşturur yanınızdan uzaklaşırsa o zaman kaybolabileceği, alacağı şeyden mahrum kalacağı önceden belirtilmelidir.
• Çocukla alışverişe uygun zamanda çıkılmalı. Alışverişe çıkarken çocuğun uyku ve açlık durumu göz önüne alınmalı. Unutmamak gerekir ki uykusuz ya da aç bir çocuk daha fazla huzursuzluk çıkaracaktır.
• Çocuğun ihtiyaçlarını yanınıza almayı unutmayın. Yolda veya alışverişte çocuğun anlık ihtiyaçlarına karşılık yanınızda ona anında müdahale edebileceğiniz şeyleri taşıyın. 0-2 yaş çocukları için su, bez, mama olabilirken; daha büyük çocuklar için kitap, oyuncak, yiyecek, içecek çocuğunuzu belirli bir süre oyalayacaktır.
• Alışveriş için önceden liste oluşturulmalı veya alışveriş merkezinde programlı hareket edilmeli. Böylece hedefe yönelik davranmak; sürenin uzamasını ve çocuğun giderek huysuzlaşmasını engelleyecektir.
Alışverişte yapılması gerekenler
• Çocuk alışveriş esnasında huzursuzlanmaya başladığı anda yanınızda taşıdığınız yiyecek, içecek, oyuncak ile oyalamak, dikkatini başka yöne çekmek gerekir. Açlık ve susuzluk durumu sürekli desteklenmeli.
• Çocuklar fazla ışık, ses ve objelerin olduğu yerlerde daha fazla hareketlenip huzursuzlaşabilirler. Bunun için stres düzeyini azaltmak için fazla uyaranların olduğu yerlerden uzaklaşmak gerekir.
• Çocuk da alışveriş etkinliğine katılmalı. Özellikle 3 yaşından büyük çocuklar ile alışveriş listesinden alınacakların raflardan bulunması, sepete yerleştirilmesi ve meyve-sebzelerin tanıtılması ile çocuğun işe katılması sağlanmalıdır. Ayrıca çocuk sorumluluk aldığını düşünerek bir sonraki alışveriş için merakla bekleyecektir.
• Çocuğun size alışverişe yardım etmesini ödüllendirin. Sizi alışveriş esnasında sabırla beklediği için ve yardım ettiği için çocuğa mutlaka geri bildirimde bulunun ve çocuğu ödüllendirin.
Çocuk ile her ne kadar önceden konuşulmuş, kurallar açıkça anlatılmış olsa da çocuklar sınırları zorlamayı severler. Onun için alışveriş esnasında çocuğun tutturmalarına karşı sakin olunmalı. Kararlı bir şekilde “hayır” denilmeli ve arkasından gerekçesi anlatılmalı. “Hayır” kelimesi ağzınızdan bir kez çıktığında, tüm ağlamalara ya da kendini yerlere atmalara karşı sabırla göğüs germek gerekmektedir. Eğer çocuğun tutturmalarına bir kez yenilirseniz çocuk bunu her zaman kullanacaktır çünkü bu öğrenilmiş bir davranıştır. Her seferinde atılan bir geri adım ile ağlamaların ve tutturmaların dozu giderek artacaktır. Ama çocuk sizin kararlı tutumunuzu gördüğünde bunu denemekten vazgeçecektir.
Unutmamak gerekir ki çocuklar dürtülerini kontrol etmekte zorlanırlar. Onun için ebeveynin çocuğun dikkatini dağıtmak için yanında bulunduracağı yiyecek ya da içecekler hayat kurtarır nitelikte olacaktır. Zaman zaman çocuğun istenmeyen davranışlarını görmezden gelmek de davranışın pekişmesini engelleyip, davranışın azalmasını sağlayacaktır. Davranışlarının devam etmesi durumunda ise ortam terk edilmeli ve çocuğun sevdiği ya da istediği bir şeyden mahrum kalması sağlanmalıdır. Eve gidince odasında yaşına uygun zaman süresince sessizce durması sağlanmalı ve ardından özür dilemesi istenmelidir. Yaşanan kriz anlarının ardından ebeveyn ile geçirilen kaliteli ve etkili bir zaman, çocuğun stres düzeyini azaltırken doğru davranışları için de motivasyon sağlayacaktır.
