Senaryoyu gözünüzde canlandırın: Mutfağa gidiyorsunuz ve bulaşık makinesini boşaltma görevi verdiğiniz DEHB’li (Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu) çocuğunuzun bunu yapmak yerine masada oturarak arkadaşlarıyla mesajlaştığını görüyorsunuz. Bu görüntü sizi anında sinirlendiriyor. Çünkü bu, çocuğunuzdan yapmasını beklediğiniz tek düzenli ev işi ve işi tamamlaması için ona birkaç defa hatırlatmada bulundunuz.
Mesele sadece ev işi de değil – aynı şey ödevler ve diğer görevler gibi çaba gerektiren ve pek de eğlenceli olmayan işlerin başına da geliyor. Hal böyle olunca çocuğunuzun tembel olma ihtimalini göz ardı edemiyorsunuz. Ve maalesef başka insanların da böyle düşünme ihtimali var.
İnsanlar çoğu zaman DEHB’li çocukların tembel oldukları yanılgısına düşüyorlar. Bu insanlara ebeveynler, aile üyeleri, akranlar ve öğretmenler de dahil. DEHB’li çocuklar elbette bazen tembel davranabilirler, tıpkı diğer çocuklar (ve yetişkinler) gibi. Ancak, sırf çaba sarf etmek istemedikleri için ev işlerini ve okul ödevlerini yapmadıkları bir mitten ibaret.
DEHB’li çocuklar neden tembel olarak etiketleniyorlar?
Öğrenme sorunları yaşayan çocukların ev ödevi yapmaktan kaçınmaları alışılmadık bir durum değil. Yapmaları gereken işler onlar için fazla zor ve stresli olabilir. Ancak özellikle DEHB’li çocuklar, bu görevleriyle uğraşmalarını engelleyecek kadar fazla zorlukla karşı karşıya kalıyorlar.
DEHB’li çocuklar bir dizi beceriyle mücadele etmek zorunda. Bu beceriler aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok şeyden sorumlu:
- Dikkatini vermek
- Organize etmek ve planlamak
- Görevlere başlamak ve onlara odaklanmak
- Yapılanları takip etmek
Bulaşık makinesini boşaltmak basit bir ev işi gibi görünebilir. Bu yüzden de çocuğunuz bunu yapmadığı zaman onun “tembellik ettiğini” düşünebilirsiniz.
Ancak aslında, bulaşık makinesini boşaltmak birden çok beceri gerektiren çok aşamalı bir süreçtir ve bu işi yapmayı hatırlamak da sürecin bir parçasıdır. Bu süreçte yapılması gerekenleri etraflıca düşündüğünüzde DEHB’li çocuğunuzun neden zorlandığını da anlamanız kolaylaşır.
Yeni bir işe başlamak, o anda yaptığınız şeyden uzaklaşabilmeyi de gerektirir. DEHB’li çocuklar dikkatlerini bir aktiviteden diğerine yönlendirmekte güçlük çekerler. Eğlenceli bir aktiviteden başka bir eğlenceli aktiviteye geçerken bile bu durum söz konusudur.
Şimdi, iş yapmanın genelde beyni uyarmadığı gerçeğini de hesaba katın. Eğlenceli bir işten sıkıcı ya da zor bir göreve geçiş yapmak için irade gücüne sahip olmalısınız. Henüz aktivite değişimi yapmakta zorluk çekerken, sizden arkadaşlarınızla konuşmayı bırakıp eksikliğini çektiğiniz becerileri gerektiren zorlu bir iş yapmanız istendiğini bir düşünsenize…
Sorun irade gücü değil. Bu tür görevleri tamamlamak, DEHB’li çocukların doğuştan mücadele ettiği çok sayıda beceriyi gerektiriyor.
Kaygı ve görevden kaçınmak
DEHB’li çocuklar öğrenme ve dikkat bozukluğu olmayan diğer çocuklardan daha fazla stres yaşayabilirler. Ve devam eden stres, DEHB’li çocuklarda yaygın olarak görülen kaygıya yol açabilir. Eğer önlerindeki görev, stres ya da başarısızlık korkusu yaratıyorsa, doğal olarak bu görevden kaçınmak isterler.
Bunun adı tembellik değil. Bu, nefsi müdafaa. Ve DEHB’si olsun olmasın her insanda ortak olan bir tepki.
DEHB’li bir çocuk ödevini çabucak yapmaya kalkışabilir, ödevin yarısında yapmayı bırakabilir ya da bocaladığı beceriler sebebiyle ödev yapmayı hiç denemeyebilir. Ancak, bu durumla mücadele etmeye ve başarısız olmaya yönelik kaygılar, problemi daha kötü hale getirebilir.
Çocuğunuza nasıl yardım edebilirsiniz?
DEHB’li çocukların istemedikleri halde bile işlerin zorluklarını üstlenmelerine yardımcı olacak birçok yöntem mevcut:
- İster ev işi ister ödev olsun, görevleri bölümlere ayırın.
- Çocuğunuza bir aktiviteden diğerine geçerken süre tanıyın.
- Her seferinde görevin yalnızca bir bölümünü tamamlamasını isteyin – ve yapması gereken şeyi çocuğunuz için kağıda yazın.
- Eleştirmemeye çalışın. Beklentilerinizi karşılamasa da çocuğunuzun çabasını takdir edin.
- Pozitif sonuçlar ya da ödüller verin. DEHB’si olan çocuklar çalışmaya devam etmek için teşvik edilmeye ihtiyaç duyar.
- “Çocukça” ya da “çok basit” gözükse de, çocuğunuzdan yapmasını bekleyeceğiniz görevler gerçekten yapabileceği şeyler olsun.
- Beklentilerinizi ayarlayın. Çocuğunuz ne kadar zeki olursa olsun DEHB’li olmak işleri halletmeyi zorlaştırır.
DEHB’li çocukların tembel olduğu düşüncesi, DEHB ile ilgili sayısız efsaneden yalnızca biri. Ancak, DEHB’nin çocuklar ve ebeveynler için birçok zorluk oluşturduğu gerçek.
Kaynak: Eğitimpedia / Understood
