DEHB olarak da bilinen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu çocuklarda sıkça rastlanan bir tanı. Peki bu tanıda abartıya mı kaçılıyor? Çocuklar ders günlerinde çok fazla oturmak zorunda mı bırakılıyorlar? Bu çıkarımların ikisinin de haklı yanları olabilir. Ancak, bu yazıda, sizlere DEHB için gerçek çözüm stratejileri sunacağız.
Şu ana kadar çalıştığımız pek çok çocuk hakkında henüz DEHB tanısı konulmuş durumda değil. Benim felsefem, özel ilgiye ihtiyaçları olan ve öğrenmede sorun yaşayan çocukların genellikle çocuk gelişimi için en iyi pratik eğitime ihtiyaç duymaları.
Günümüz çocukları, gün geçtikçe daha çok ekran başında vakit geçirirken dışarıda daha az zaman harcıyorlar ve buna rağmen okullarından gelen akademik taleplerin çoğunu yerine getiremiyorlar.
Elbette çocuklardan uzun saatler boyunca halı üzerinde ya da masalarda oyun oynamalarını bekleyemeyiz, ancak onların derslerine gereken ilgiyi göstermeleri için onları gerçekten fiziksel ve duygusal olarak düzene sokmaya ihtiyacımız var.
Bunları başarmak için ise sizlere 8 öneri hazırladık. İşte listemiz:
1.Çalışma yeri konusunda esnek olun
Öğrencilere ders çalışma zamanlarında kontrol hakkı tanımak ve hareket serbestisi sağlamak, büyük bir etkiye sahip olacaktır.
Fiziksel olarak aktif öğrencileri sıralarında oturmak zorunda bırakmak yerine onlara ayakta durmalarını, çömelmelerini, panoları kullanmalarını ya da sınıftaki diğer müsait noktaları kullanma olanağını sağlayabilirsiniz.
Bu sadece onların rahat edebilecekleri bir halde çalışmalarını sağlamayacak, aynı zamanda işlerine odaklanmalarına imkan tanıyacak ve diğer öğrenciler için dikkat dağıtıcı olmalarını engelleyecek.
2. Sandalye ayaklarına lastik bir bant geçirebilirsiniz
Bu yöntemle hareket ihtiyacı hisseden çocuklara otururken de bu imkanı tanımanızı sağlayacak. Aynı zamanda sessiz ve dikkat dağıtıcı olmayan bu yolla öğrencilerinizin ellerinin serbest kalmasını ve işlerine odaklanmasını sağlayabilirsiniz.
Öğrencilerinizin kalemlerini vurarak ya da sınıf içerisindeki başka objelerle uğraşarak dikkat dağıtmaları yerine ayaklarını bu lastikle sallamalarını ve çoğu zaman diğer arkadaşlarını dürtmelerinin önüne geçebilirsiniz. Bunun için de çoğu yerde satılan direnç bantlarından kullanabilirsiniz.
3. Birkaç tur koşmak iyi gelebilir
Bu yöntem, muhtemelen enerji patlaması yaşayan bir çocuk için en iyisi. Ancak, sınıftaki tek yetişkinseniz işin içine biraz yaratıcılık da dahil etmeniz gerekebilir.
Yöntem oldukça basit, çocuğu dışarı alın ve koşmasını sağlayın.
Bunu yapmak için çocuktaki işaretlere dikkat etmelisiniz.
Yıllardır 5 ve 6 yaşındaki çocuklarımın kontrolden çıktıklarını dile getirme yeteneklerinden oldukça etkileniyorum. Çocuklarım, enerji patlamasının geldiğini iyi bir sosyal-duygusal eğitim sayesinde rahatlıkla tarif edebiliyorlar.
Ne zaman bir çocuk böyle şeyler söylese, ya da etrafta hoplayıp zıplamak, durmadan konuşmak, en yakınındaki sınıf arkadaşına dokunmadan duramamak gibi işaretleri fark ettiğim zaman onları hızlıca egzersize çıkarırım.
Her ne kadar şu ana dek sınıfta hep başka bir meslektaşımla eğitim verebilmeme ve birimiz çocukları dışarı kolaylıkla dışarı çıkarabilirken diğerimiz sınıfa göz kulak olsa da, sınıftaki tek yetişkin sizseniz iki seçeneğiniz var.
A: Eğer sınıfınızda tekseniz, öğrencinize egzersiz yaptırması için başka bir öğretmenden ricada bulunabilirsiniz.
B: Öğrencinizi dışarı siz çıkarırken, sınıfınıza göz kulak olabilecek birini bulabilirsiniz. Eminim ki meslektaşlarınız bu önemli iş için beş dakikalarını ayıracaklardır.
C: Hiçbir seçeneğin oluru yoksa, tüm sınıfı koşuya çıkarabilirsiniz!
4. Öğrencilerinizin oturduğu yerleri sık sık değiştirin
Bir öğretmen olarak, öğrencilerimin oturdukları yerleri ders zamanları sık sık değiştirirdim. Hareket etmeye sıkça ihtiyaç duyan öğrenciler için oturma alanının dış kısmında, iyi düşünülmüş bir nokta onlar için derslerine odaklanmalarını sağlayabilir ve sınıf içi huzursuzlukların önüne geçebilir.
Bazı öğrenciler, oturma düzeninin en dış köşesinde oturarak rahat olabilirler. Bu aynı zamanda onlara, hareket etme ihtiyacı duydukları zaman kimseyi rahatsız etmeden hareket edebilecekleri bir alan yaratır. Örneğin, söz almak için el kaldırırken hoplayıp zıplayan bir öğrencimi sınıfımızın dış köşesine oturtarak yanındaki arkadaşlarıyla arasında bir boşluk yaratmıştım ve bu sayede hem diğer çocukların odaklanmalarını hem de öğrencimin hareketlilik ihtiyacını karşılamıştım.
Başka bir seçenek ise, öğrencilerinizi size yakın oturmaların sağlamak. Bu sayede sınıftaki dikkat dağınıklığının önüne geçebilir ve hareketli öğrencinizin oynayabileceği alanı ona verebilirsiniz.
5. Onları takım liderleri yapabilirsiniz
DEHB’si olan öğrencilerle ilgili çarpıcı bir gerçek de onların kendilerini kontrol altına alabildikleri zaman yapmayı sevdikleri işlere inanılmaz bir şekilde odaklanıp takipte kalabilmeleri.
Bu tip bir öğrenci için yapılabilecek en iyi şey, onu bir lider haline getirmek.
Bu, onlara sorumluluk alma, yardım etme diğer insanlarla iletişim halindeyken sabır yetilerini kullanma, ve en önemlisi olan enerjilerini pozitif bir yönde kullanma imkanı sağlayacaktır.
Bir keresinde hediye paketlemeyi öğrettiğimiz bir derste, dikkati kolaylıkla dağılabilen bir öğrencimle yaşadığım sorunu bu yolla çözebilmiştik. Hediye paketi yaparken kısa zamanda dikkati dağılan öğrencimize paketleme işlemini öğrettikten sonra, hediyelerin nasıl paketlendiğini diğer arkadaşlarına da öğretmesini istemiştik. Bunu yaparken işini oldukça iyi yaptı ve hiç olmadığı kadar yaptığı uğraşa odaklanmış ve diğer arkadaşlarına hediye paketlemeyi güzel bir şekilde öğretmişti. Öğretmeni olarak onu hiç bu kadar sakin, odaklı ve gurur duyarken görmemiştim.
6. Öğrencilerinize duvar şınavı öğretin
Öğrencilerinizin enerjilerinin ve duygularının farkında olmak ve onlara kendi özel durumları için kullanabilecekleri çeşitli araçlar sunmak, oldukça önemlidir.
Ders ortasında vereceğiniz koro halinde şarkı söyleme ve çeşitli hareketli etkinlikler yapma molaları DEHB durumu olan çocuklar için çok yararlı olsa da onlara başka araçlar sunmanız da gerekebilir.
Öğrencileriniz bazen içlerinde biriken enerjiyi dışarı çıkaramaz ve onlara başka fiziksel aktiviteler sunmanız gerekebilir. Bu noktada, onlara ip atlamayı ya da duvarda şınav çekmeyi öğretirseniz biriktirdikleri enerjiyi dışarıya kolayca çıkarabileceklerdir.
Bunlar dışında, pilates bantlarıyla yapacağınız açma-germe egzersizleri de oldukça iyi aktiviteler olabilir -tabi ki onları sapan olarak kullanmadıkları sürece.
7. Güne dışarıda başlayın
Bu fikir, pek çok öğretmen için çoğu zaman okul idarelerinin kısıtlaması nedeniyle bir seçenek olamasa da ders programlarınızı esnetmek için fırsatlar yaratabilirsiniz.
Sabah derslerine oldukça erken saatte, hazır şekilde gelen öğrencilerinizle sınıfa girmeden önce bazı fiziksel aktiviteleri gerçekleştirebilirsiniz. Onlara ders öncesinde arkadaşlarıyla oradan oraya koşuşturma, birbirlerine yüksek sesle seslenme olanağı vermeniz, onların sınıfta sessiz ve sakin olarak ders dinleme olanağı sağlayabilir.
8. Onlara bir şeyler taşıtabilirsiniz
Bu strateji sayesinde, hareketli öğrencilerinizin fazla enerjilerini bazı ağır işlerle eritebilirsiniz.
Bir kutuyu ya da sandığı bazı ağır kitaplarla doldurup, öğrencilerinize bunları -tabi ki güvenli bir şekilde- başka sınıflara taşımalarını sağlayabilirsiniz.
Bunu sağlamak içinse, onlara başka bir öğretmenin bu malzemelere ihtiyacı olduğunu söyleyin ve onlara sorumluluk vermekten çekinmeyin.
Böyle bir yolla, hem onlara ders arasında kısa bir mola verme şansı tanıyabilirsiniz hem de fazla enerjilerini kullanmalarını sağlayarak diğer öğrencilerle uğraşmalarının önüne geçebilirsiniz.
Meslektaşlarınızla iş birliği yapıp yeni stratejiler deneyerek, öğrencilerinizin gerçek potansiyellerini ortaya çıkarın
Her öğrencinin farklı olduğunu ve tek bir yöntemin bir öğrencide işe yarayabilecekken bir diğerinde kötü etkiye sahip olabileceğini unutmayın. Her bir çocuk için özel bir yöntem bulana kadar farklı uygulamalar aramaktan kaçınmayın.
Aynı zamanda, okulunuzdaki diğer öğretmenlerin de oldukça yardımcı olabileceklerini unutmayın. Tek başınıza değilsiniz.
Ne zaman bir meslektaşınızın yardımına ihtiyacınız olacağını asla bilemezsiniz. Bu yüzden, hem onlar hem de sizin için meslektaşlarınızla iyi ilişkiler kurmak herkes için en iyisi olacaktır.
Sınıflarda kalıplaşmış beklentiler öğrencilerden talep edilirken, DEHB’li çocuklar çoğu zaman düzeltilmesi gereken çocuklar olarak görülürler ve bu onların öz güvenini sarsabilir.
Bunun yerine, yetişkinlerin çocukları zorlamaya değil mevcut koşullara uyum sağlayabileceği doğru ortamı yaratması ve onların içlerindeki gerçek cevheri ortaya çıkarmaları gerek.
Çeviren: Barış İplikci /ilkevin.com.tr
Kaynak: Bluemangollc