Disleksi, zeka düzeyine bağlı olmadan normal veya normal üstü zekaya sahip bireylerde rastlanabilen, kendisini okuma güçlüğü olarak gösteren nörogelişimsel bir bozukluktur. Kimi zaman disleksili bireylerin akademik başarısızlıklarında zeka düzeylerine vurgu yapılsa da yukarıda da belirttiğimiz gibi çocuğun zeka düzeyinin düşük olduğunu göstermez.
DSM V’te Disleksi Tanı Kriterleri
- Sözcük okumanın yanlış ya da yavaş ve çok çaba gerektiriyor olması (Örneğin, tek tek sözcükleri yüksek sesle okurken, yanlış ya da yavaş ve duraksayarak okur, sıklıkla sözcükleri kestirir, sözcükleri seslendirmede güçlükler yaşar.)
- Okunanın anlamını anlama güçlüğü (Örneğin, düzyazıyı düzgün okuyabilir ancak sırayı, ilişkileri, çıkarımları ya da derin anlamları anlayamaz.)
- Harf harf söyleme/yazma güçlükleri (Ünlü ya da ünsüz harfleri ekleyebilir, çıkarabilir, ya da bunların yerini değiştirebilir.)
- Yazılı anlatım güçlükleri (Örneğin, cümleler içinde birden çok dilbilgisi ya da noktalama yanlışı yapar; paragraf düzenlemesi kötüdür; görüşlerinin yazılı anlatımı açık değildir.)
Bu kriterler ışığında, disleksili bireylerin şu gibi temel konularda sorunlar yaşadıklarını söyleyebiliriz;
- Yavaş, aksayan, söylem bozukluklarına sahip bir okuma deneyimi
- Okuduğu bir metinden sonra metinle, olay akış sırasıyla, detaylarla ilgili anlama sorunları
- Günlük konuşmada (kitap yerine kipat gibi) fonolojik dilsel sorunlar
- Yazılı anlatımda çeşitli düşünsel veya dilbilgisel bozukluklar
Disleksinin Tanılanması
Disleksi, okumaya bağlı bir bozukluk olduğu için genellikle ilköğretimin ilk 2 sınıfında öğretmenler veya aileler tarafından okuma yazmayı öğrenmede zorlanmalara bağlı olarak fark edilir. Ancak disleksinin daha erken tanılanması mümkündür. Özgül öğrenme güçlüğü olan çocuklar erken çocukluk döneminde çeşitli belirtiler gösterirler. Erken dönemde tanılanması, uygun müdahale yöntemlerinin belirlenmesi ve uygulanması ilerleyen süreçte okul hayatında yaşıtları ile arasındaki farkın kapanması açısından oldukça önemlidir.
Kaynak: Disem Disleksi Eğitim Merkezi Websitesi, 2022 *