Çocuk oyunları, hayatın bir çekirdeğidir. Bütün insanlar orada yetişir.
(Frobel)

İnsanın süregelen hayatında geçirdiği dönemlerin en alt basamağında erken çocukluk dönemi yatmaktadır. Bu dönem ne kadar okul öncesi döneme denk geldiği söylense de ergenlik döneminin sonuna kadar devam etmektedir. Bu dönem de çocuğun kişilik gelişimi ve diğer gelişim alanları olan bilişsel, dil, sosyal duygusal ve fiziksel gelişimlerinin en hızlı olduğu dönem olup aynı zamanda en kritik olduğu dönemdir. Kritik dönem olmasının sebebi ise bu dönemdeki çocukların dış etkenlere fazla açık ve de hassas olmasıdır. Bu sebeple de çocuk eğitimi büyük önem taşımaktadır.

Günümüzde ise çocuk eğitiminin amacı; çocuğun büyümesine gelişmesine uygun ortamı ve desteği sağlamaya çalışmak ve bu sürecin devamlılığını sağlamaktır.

Bir diğer husus ise özel gereksinimli çocukların eğitim sürecidir. Bu çocuklar normal akran gruplarına nazaran daha yavaş ya da daha zor bir eğitim sürecinden geçmektedirler. Bu zorlu eğitim sürecinin zorluklarını asgari düzeye indirebilmek için oyun ve türevleri tarzı vasıtaların yoğunlukla kullanılması gerekir. Buna bağlı olarak bu zorlu eğitim sürecinin özel gereksinimli çocuk odaklı bir öğrenme süreci planlanması faydalı bir metot olarak ön plana çıkmaktadır.

Özel eğitim gerektiren çocuklar, otistik bozukluk, rett sendromu, asperger sendromu, dezintegratif bozukluğu, down sendromu, özel öğrenme güçlüğü, görme ve işitme yetersizliği, zihinsel yetersizliği olan çocuklar ile üstün zekâlı çocuklardır. Bu grupta yer alan çocukların ortak noktası, diğer çocuklardan farklı bir eğitime ihtiyaç duymalarıdır. Özel eğitim gerektiren çocukların diğer çocuklarla benzeştiği önemli noktalardan birisiyse oyun ve oyuncakların, onların öğrenme süreçlerine oynadığı roldür.

Özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların, ihtiyaç duymayanlar gibi mevcut bilişsel, fiziksel, sosyal ve duygusal seviyelerini arttırabileceği araçların başında oyun ve oyuncaklar gelir. Her bir çocuğun gelişimi farklı bir seyir izler ve bu açıdan birbirinden farklılaşırlar. Özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların ise diğerlerinden farklılıkları daha belirgin bir şekilde gözlemlenebilir. Onların bazı somut ve soyut işlemleri gerçekleştirme, problemleri çözme, sosyal ilişkileri düzenleme, dili kullanma yetenekleri çoğunlukla diğerlerine göre daha yavaş gelişim gösterir.

Özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların sorun alanlarına göre oynayacakları oyun ve oyuncakları kişiselleştirmek oldukça önemlidir. Çocuğun yeteneği ve becerisinin göz önünde bulundurulması, hangi alanlarda eksikliklerinin ve zayıf yönlerinin olduğunun analiz edilmesi oyuncak seçiminde dikkat edilmesi gereken öncelikli konulardır. Bu analizlerin doğrultusunda onlara geniş bir yelpazede oyun ve etkinlikler sunmak gerekir.

Ardından, bu etkinlikler arasından üstesinden gelebileceklerinin üzerine odaklanmak performans arttırıcı bir yöntem olarak karşımıza çıkar. Özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların hoşlandığı ve amaçlarını yerine getirdiği etkinlik ve oyunlar dışında onları zorlayan oyun ve etkinliklere de kısa zamanlı olarak yer verilebilir. Bu sayede, üst basamakta seçilecek herhangi bir hedefin başarılması mümkün hâle gelecektir.

“Çocuk oyunları hayatın bir çekirdeğidir. Bütün insanlar orada yetişir” der Froebel. Geldiğimiz nokta için yuvarlak bir cisim olan tekerlek insanlığın gelişimi için önemli bir icat idi. Şu an çocuklarımız yuvarlak cisimlerle oyun oynar. Şu an bilim dünyası bir yuvarlak etrafında keşfetme arzusu güder. Cern de olan bu değil mi? Çocuklarımız ile elbette oyun oynayacağız. Onların gelişimi için bu bir zarurettir. Ama şunu da eklemek durumundayız. İnsanlığın tarihini oynuyoruz şu an. Tarihle oynuyoruz, tarihle öğreneceğiz. Çocuklarımız tarihe geçerek öğrenecek.

Menekşe Senanur Ufakşeker
İlkevin Okul Öncesi Öğretmeni / Çocuk Gelişimi ve Eğitimcisi

Kaynakça
• Blok joker.com tr
• Yaşamın İlk Yıllarında Oyun; Oyuna Çok Yönlü Bakış (Pegem Akedemi)