Yardımcı Teknoloji Araçları ve Özel Eğitime Etkileri

Engelli kişilerin günlük hayatlarına devam etmelerinde yardımcı olan araçlara yardımcı teknoloji adı verilir. Bu araçlar çocukların ve öğrencilerin toplumsal uyumlarını ve akademik performanslarını önemli ölçüde arttırabilir. Kullandığımız ifadeler akıllara yüksek teknoloji ürünlerini getirse de yardımcı teknoloji kullanımı akıllı cihazlar ya da bilgisayarlardan ibaret değildir. Hayatı daha başa çıkılabilir hale getiren son derece kullanışlı pek çok düşük teknoloji ürünü de yardımcı teknolojiler arasında sayılabilir.

Fiziksel engeli ya da öğrenme güçlüğü olan çocukların not tutma, organizasyon ve iletişim gibi konular söz konusu olduğunda, birden fazla yöntemi denemeleri son derece önemlidir. Birbirinden farklı işlevsel sorunlar için doğru yardımcı teknoloji yönteminin tespit edilmesinde eğitimciler, sağlık uzmanları ve ebeveynler önemli bir rol oynarlar. Birçok okul ve özel eğitim programı bu tür araçlara erişim imkânı sağlamaktadır. Yaygın yardımcı teknoloji çeşitlerinden bazıları şunlardır:

Yazıyı Sese ve Sesi Yazıya Çevirme Araçları

Yazıyı sese ve sesi yazıya çeviren araçlar, fiziksel bir engeli bulunan ya da motor becerileri sınırlı olan öğrencilerin yanı sıra disleksi, disgrafi ya da konuşma bozukluğu olan çocukların da hayatlarını değiştirebilir. Birçok bilgisayar ve tablette bu özellikler hali hazırda bulunmaktadır, ancak istenildiğinde çocuğun kullanımını kolaylaştırmak ve eş zamanlı konuşma sağlamayabilmek adına AAC uygulamaları da tercih edilebilir. Bu cihazların gitgide daha kolay taşınır ve daha dayanıklı olmaları da bu araçları sınıf ortamı için son derece uygun kılmaktadır. Örneğin, herhangi bir konuşma bozukluğuna sahip öğrenciler için sözlü ifade gerektiren okul projeleri zorlayıcı olabilmektedir. Dolayısıyla sözlü ifade edilmesi gereken kısmı yazıya dökmelerine imkân veren bir bilgisayar ya da cihaz işlerine yarayabilir. Disgrafisi ya da el yazısını etkileyen bir motor beceri bozukluğu olan öğrenciler, genellikle kendi notlarını okunaksız buldukları için bu notlardan faydalanamazlar. Ancak bir bilgisayar ya da tablet tarafından desteklenen yardımcı teknoloji yöntemlerini kullanmak notlarının düzenli ve okunaklı olmasını sağlayabilir.

Bilgisayarlar, Tabletler ve Ses Kayıt Cihazları

Öğrencilerin yazılı metinde kolayca değişiklikler yapmalarına ya da çabucak ek bilgi eklemelerine imkân veren bilgisayarlar ve tabletler, derste alınan notlar ya da sınıfta yapılan ödevler için son derece uygun cihazlardır. Görme bozukluğu olan öğrenciler yazı tipini, yazının boyutunu ya da rengini değiştirerek metnin okunurluğunu arttırabilirler. Bu cihazların büyük bir kısmı kişiye özel olarak ayarlanabilir. Örneğin, ses tanıma özelliği olan cihazlar zamanla kullanıcının sesini tanırken kendi kalemiyle gelen tabletlerde de el yazısını tanıma özelliği bulunabilir. Bu özelliklere, yazı yazmaya harcanan süreyi kısaltmak için kelime tahmin etme özelliği ile dil bilgisi, noktalama ve imla denetimleri de eklenerek söz konusu cihazlar daha verimli hale getirilebilir. Sesli kitaplar, disleksisi olan ya da dinleyerek öğrenen öğrencilerin bir yandan dinleyip bir yandan da dinlediklerini takip etmelerine imkân sağlamasıyla öğrenmeyi destekleyebilir. Biraz demode olmasına rağmen hâlâ geçerliliğini koruyan bir yardımcı teknoloji de ses kayıt cihazlarıdır. Kayıt cihazları öğrenme güçlüğü bulunan öğrencilerin derste işlenenleri ya da ödevlerle ilgili talimatları sonradan tekrar dinlemelerini mümkün kılar.

Organizasyon Araçları

Planlama yapmak, yapılacak işlerin bir listesini oluşturmak, not ve listeleri görsel olarak daha kolay anlaşılır hâle getirmek gibi konularda fayda sağlayacak pek çok yazılım bulunmaktadır. Ancak organizasyon araçları ille de yüksek teknoloji ürünü olmak zorunda değildir. Görerek öğrenenler için farklı renklerde dosyalar, renkli ayraçlar ve etiketler materyallerin organizasyonunda hayli kullanışlı olabilir. Hatta renkli kalemler kullanmak gibi basit bir yöntem bile çocukların önemli kısımları ya da kelimeleri renklendirmeleri, listeler oluşturmaları ya da ana fikirleri açıklayan görseller yaratmaları için yeterlidir.

Fiziksel Yardım Araçları ve Düzenlemeler

Fiziksel bir engeli olan öğrencilerin akademik gelişimi için çoğu zaman fiziksel yardım araçlarına ya da uyumu arttıran teknolojilere ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak bu araçların yüksek teknoloji ürünü olması gerekmez. İnce motor becerileri gelişmemiş öğrenciler için kalem tutma aparatı, yazı yazma ya da çizim yapma gibi işleri kolaylaştırabilir. Büyük harfler kullanılarak basılmış kitapların, Braille alfabesinin ya da sesli kitapların kullanılması ise görme engeli bulunan öğrenciler için okumayı daha baş edilebilir hale getirebilir.

Kaynaklar:
Otsimo // PBS // The Tech Edvocate // Understood